Sosyal Girişimcilikte Kadın

Toplumlarda, eşitlik esaslı sürekli gelişimi, refahı amaçlayan ve bunu yaparken de toplumun yapı taşlarını, kültürel özelliklerini temel alan faaliyetlerin bütününü kapsar sosyal girişimcilik. Bu noktada, ülkemizde de son yıllarda, hem akademik, hem sosyolojik hem de iş hayatı açısından oldukça yaygınlaşan sosyal girişimcilik kavramı, bir çok projeye de temel olmaktadır. Aracı kurumların sayısı artarken alana yeni aktörler girmekte ve sosyal girişimlerle ilgili etkinliklerin sayısı çoğalmaktadır. Türkiye’deki sosyal girişimler arasında, vakıf ve derneklerin iktisadi işletmeleri, sosyal kooperatifler, sosyal etki yaratmayı amaçlayan şirketler ve doğrudan sosyal girişim olarak kurulan ‘yeni nesil’ şirketler yer almaktadır.

Sizlere bu ay ki yazımda, sosyal girişimcilik üzerine başarılı projeler geliştiren ve yöneten kadınlardan bahsetmek istedim. Kadınlar, içgüdülerinde ve benliğinde sahip olduğu “anne olma”, “yetiştirme” “eğitme” gibi insanı geliştiren özellikleri sayesinde, sosyal girişimcilik alanlarında daha fazla proje üretmekte ve bu projelerin yönetiminde daha başarılı olmaktadır. Hayatın bir çok yerinde evresinde karşımıza farklı rollerde çıkan kadınlar, toplumu eğitme, geliştirme, refahı artırma konularında da ilginç ve faydalı projeler üretebilmektedir. Çok yönlü düşünebilmeleri ve aile-iş hayatı kavramlarını devamlı dengede tutmaya çalıştıkları için daha tutarlı ve hedef odaklı bir yol izleyebilmektedirler.

Sizlere, ülkemizde ve dünyada kadınların tasarlayıp, geliştirdikleri ve yönettikleri sosyal girişimcilik çalışmalarından bahsetmek isterim.

Müşerref Sezen Saral, Reeder ile 2010 yılında ülkemizin ilk e-kitap okuyucu markasını ortaya çıkardı. Ayrıca, Türkiye’nin ilk lokal markalı Android tablet modelini piyasaya sunan Saral, 2012 yılında Türkiye’nin elektronik zincirlerdeki ilk GSM operatörü destekli 3G tablet kampanyasına gerçekleştirdi.  Avrupa, Ortadoğu, Afrika bölgelerinde 2014 yılının en çok satılan Intel işlemcili tablet markası oldu. 2018 yılında Çin’den stratejik yatırım alarak 600,000 adet telefon, tablet ve akıllı saat üretim kapasiteli  fabrikasını Samsun’da kurdu. Reeder bugün tablet bilgisayar ve akıllı telefon alanında geniş ürün gamı ile tüm elektronik marketler ve telekom operatörlerinde satılıyor.

Hacer Foggo, Türkiye’de sayısı 5 milyonu geçen Roman nüfusunun örgütlenmesi için kurulan ROMFO’nun yöneticisidie. ROMFO, Türkiye genelindeki Roman topluluklarını ve örgütlerini bir araya getirmesiyle eğitim, sağlık, barınma gibi acil sorunlarına sürdürülebilir ve etkili çözümler geliştirmelerini sağlıyor. Projelerinin temel kriterleri kadın ve çocukların korunmasıdır. ROMFO’nun ürettiği çözümler, Türkiye’deki diğer dezavantajlı gruplar ve yurtdışındaki Romanlar’ı da destekleyici niteliktedir.

Nazlı Uyanık Yıldız, Endüstri Mühendisi, mesleğinin de etkisi ile sıkı bir girişimci. Nebyan Doğal Markasını 2014 yılında kardeşiyle birlikte kurdu. Çocukluğundan beri, Bafra’nın Şahinkaya Köyü’nde yaşayan köylülerden edindiği bilgi ve deneyimlerle, besin kaynaklarını ve şifalı oldukları alanlara yöneldi. Büyük şehirlerdeki kaynağı belli, organik gıdaya olan ihtiyaç ile bunları üreten köylü arasında köprü olmayı amaçladı. Karadeniz yaylalarında yerel üreticiler tarafından geleneksel yöntemlerle doğal döngüsüne müdahale edilmeden yetiştirilen hayvanların etlerini, büyük şehirlerde yaşayan ve sağlıklı gıdaya ulaşmakta zorlu çeken tüketicilere ulaştırmaya başladı. Beykoz Riva’da kurulu olan tesislerinde Karadeniz’den karkas halde gelen etleri siparişlere göre işleyip paketliyor, soğuk hava zincirini kırmadan online ya da telefonla aldığı siparişleri müşterilerine teslim ediyor.

Tülin Akın, bir öğretmen çocuğu olarak köy köy gezerken, kırsal alanda gördüğü sorunlar ve imkânsızlıklardan etkilenerek, henüz 22’sindeyken çözümü bilişim teknolojilerinde buluyor. Tarımsal Pazarlama platformu ve büyük firmalarla yaptığı ortaklıklarla Türkiye’de on binlerce köye ve 1 milyonun üzerinde çiftçiye mobil teknolojilerle ulaşıyor, daha iyi bir tarım ve kırsal yaşamı mümkün kılıyor.

Rana Sanyal, Boğaziçi Üniversitesi Kimya Bölümü’nden mezun olduktan sonra doktorasını Boston Üniversitesi Kimya bölümde tamamladı. Ardından Kaliforniya’da bir biyoteknoloji şirketi olan Amgen’de araştırmacı olarak çalıştı. 2004 yılında Türkiye’ye döndü ve eşiyle birlikte Boğaziçi Üniversitesi’nde biri malzeme, diğeri ilaç geliştirme olmak üzere iki laboratuvar kurdu. Araştırma laboratuvarlarında geliştirilen çalışmaların insanlara ulaşmasını sağlayacak ortamı oluşturmak için 2015’te RS Research’ü hayata geçiren Sanyal, burada kanser hücrelerini hedefleyen moleküller üzerinde çalışıyor. Çalışmalarında ilacı doğrudan kanserli hücreleri hedefleyecek şekilde paketleyip hedefe ulaşana kadar da paketin açılmamasını amaçlıyor.

Nebahat Akkoç, kadına yönelik şiddetle mücadelede dünyanın önde gelen sosyal girişimcilerinden kabul ediliyor. Kendi kendine yeten ve 26 ile yayılan KAMER (Kadın Merkezi Vakfı), bir yandan kadınların ve çocuklarının şiddetten uzak, kendi ayakları üzerinde hayatlar kurabilmelerini sağlıyor, bir yandan geliştirdiği şiddetsiz ve cinsiyet ayrımsız erkek çocukluk eğitimi modeliyle yeni jenerasyonların olumsuz kalıpları üretmesinin önüne geçiyor.

Müjde Esin, dijital teknoloji ve kodlama alanında İngiltere’de Westminster Üniversitesi’nde başar bursuyla yüksek lisansını tamamladı. Londra’da yaşayan göçmen kız ve kadınların İngiltere’ye entegrasyonunu sağlamak ve onlara iş imkanı yaratmak için sosyal girişim projesi olarak KızCode platformunu kurdu. İngiltere İçişleri Bakanlığı ve Üniversiteler Birliği tarafından verilen 2015-En İyi Sosyal Sorumluluk Girişim Ödülü’nü kazandı. Şu anda İngiltere ve Türkiye’nin farklı illerinde kodlama, cinsiyet eşitliği gibi konularda eğitimler düzenliyor. Ağrı’nın ufak bir ilçesinde doğan Esin, ailesinin baskıları nedeniyle beş yıl üniversiteye gidemedi. Sonrasında ailesinin tüm baskılarına rağmen girdiği bir yetenek sınavını kazanarak üniversiteye girdi.

Itır Erhart ise sivil toplumu koşarak güçlendiriyor. Renay Onur ile kurdukları Adım Adım Platformu binlerce “akıllı bağışçıyı” toplumsal dönüşümde önemli rol oynayan sivil toplum kuruluşlarına destekçi ve gönüllü olarak kanalize ediyor. STK’lar bağışçılarının sorularına cevap verdikçe şeffaflaşıyor, insan kaynağı ve mali kaynakları açısından güçleniyor ve etkilerini artırıyorlar.

Huriye Göncüoğlu balıkçılık sektöründe aktif olarak çalışan ancak yok sayılan kadın balıkçıların güçlendirilmesi, örgütlenmesi, yine balıkçılıkla ilgili alternatif geçim kaynakları ile tanıştırılmasını hedefleyen Türkiye’nin Kadın Balıkçıları oluşumunun kurucusu. Geleneksel aile balıkçılığını korunması ve devam ettirilmesini sağlamak amacıyla, genç nesil kadın balıkçılara ve çocuklara ulaşıyor, onları sadece daha iyi bir aile balıkçılığı için değil, topluluklarının liderleri ve kıyı ekosistemlerinin koruyucuları olarak yeniden konumlandırıyor.

Bu listeye daha bir çok sosyal girişimci kadınımızı ekleyebiliriz. Hepsini tebrik ediyor,  onlarla ne kadar övünsek az diyoruz. İşte İlham olarak gelecekteki sayımızda, başarılı sosyal girişimcilik projelerini tanıtmaya devam edeceğiz. Herkese iyiliği yayacakları fırsatlar ve manevi mutluluklar dilerim.

Esra ÖZKAN

eozkan@isteilham.com Bizi sosyal medya hesaplarımızdan da takip edebilirsiniz.